„To, że nie wierzysz w diabła, nie ochroni cię przed nim”. Ojciec Lucas
Egzorcyści i ciemne moce, z którymi mają do czynienia, od dawna fascynują ludzi, bez względu na wiarę i pochodzenie. „W obrzędach egzorcyzmów jest coś, co interesuje wszystkich” — stwierdza reżyser Mikael Hafström. „I choć zainteresowanie to wywodzi się głównie z religii, nie bez znaczenia pozostaje również wpływ kultury masowej. Nakręcony w latach siedemdziesiątych Egzorcysta to wciąż najbardziej znany film o tym zjawisku. To temat, który intryguje ludzi na całym świecie. Nawet pomimo tego — a może właśnie dlatego — że nie da się go ani w pełni zrozumieć, ani wyjaśnić. Im dłużej się nad tym zastanawiamy, tym większego nabieramy przekonania, że nie ma łatwych odpowiedzi”.
W swojej aktorskiej karierze Anthony Hopkins miał już okazję zanurzyć się w otchłani filmowego zła dzięki niezapomnianej kreacji Hannibala Lectera w Milczeniu owiec. O filmie Rytuał mówi: „Ten obraz stawia przed nami rozmaite pytania. Czy to szatan? Czy w ogóle istnieje jego ucieleśnienie? A może to psychologia? Czy to Freud czy Bóg? Któż to wie?”
Colin O’Donoghue, irlandzki aktor, który zagrał u boku Hopkinsa, zauważa, że film stawia uniwersalne pytania na temat tego, jak ludzie radzą sobie z niewyjaśnionymi zjawiskami. „Z jednej strony istnieją argumenty psychologiczne — teoria, zgodnie z którą opętanie jest przyczyną i skutkiem choroby psychicznej — z drugiej zaś jest wiara w opętanie przez szatana. Ludzie rozważają tę kwestię od tysięcy lat. Film przedstawia niewiarygodne sytuacje, które są jednak inspirowane prawdziwym życiem. Dlatego naprawdę można uwierzyć, że coś w tym jest”.
Historia filmu Rytuał rozpoczęła się od konspektu książki rzymskiego dziennikarza Matta Baglio, którego zainteresowała pewna inicjatywa Watykanu ogłoszona w 2007 roku. Pomysł polegał na przeprowadzeniu wśród księży szkolenia z obrzędów egzorcyzmów. Dzięki temu każda diecezja na świecie miała mieć swojego egzorcystę.
Dziesięciostronicowy konspekt książki Baglia natychmiast zaintrygował producentów filmowych. „Matt dowiedział się o powstającej w Watykanie szkole egzorcystów i zafascynował go ten pomysł. — wspomina producent, Beau Flynn. „W trakcie poszukiwania dalszych informacji spotkał amerykańskiego księdza, który akurat odbywał tam szkolenie. Wtedy zdecydował, że zamiast artykułu napisze książkę.”
Tak powstała książka „Obrzęd. Tajemnice współczesnych egzorcystów” opisująca wydarzenia, które stały się inspiracją do powstania filmu. „Niewielu jest ludzi wtajemniczonych w obrzędy egzorcyzmów” — mówi Baglio. „Chciałem nie tylko sam je zrozumieć, ale też uchylić rąbka tajemnicy i pokazać je innym. Spotkałem amerykańskiego księdza, ojca Gary’ego Thomasa, który przybył do seminarium Regina Apostolorum w Rzymie, aby pobierać nauki i zostać egzorcystą. Jego doświadczenia zostały wykorzystane przy tworzeniu jednego z bohaterów filmu — Michaela Kovaka”.
Producent Tripp Vinson dodaje: „Przy tworzeniu filmu tego rodzaju, należy poważnie i z szacunkiem podejść do tematu. Gdy mamy do czynienia z poważną tematyką, jak motyw dobra i zła, nie potrzeba już żadnych dodatkowych fajerwerków. Prawda jest bardziej pociągająca niż wszystko inne, co moglibyśmy wymyślić”.
Jeszcze w trakcie pisania książki przez Baglia producenci zatrudnili Michaela Petroniego, aby na podstawie konspektu stworzył scenariusz. „Opętanie fascynuje ludzi, bo jego istnienie wciąż pozostaje zagadką” — mówi Petroni. „Fabuła została opracowana po przeprowadzeniu szczegółowych badań, rozmów z księżmi i wysłuchaniu świadectw prawdziwych wydarzeń, które były przerażające”.
Ojciec Gary, obecnie pastor w północnej Kalifornii i egzorcysta, który pracował przy filmie jako konsultant, mówi: „Obrzędy egzorcyzmów stosuje się od roku 1614. Wciąż jednak wielu biskupów i księży nie wie dokładnie, o co w nich chodzi, oprócz tego, że związane są z szatanem. W trakcie szkolenia w Rzymie mogłem pracować u boku doświadczonych egzorcystów, zadawać im pytania, prosić o wyjaśnienie. Naprawdę dotarło do mnie, że egzorcyzmy uzdrawiają, że dają księżom takim jak ja możliwość niesienia pomocy ludziom, którzy rzeczywiście cierpią”.
Hafströma zaintrygowała możliwość zgłębiania tematu egzorcyzmów z takimi ekspertami u boku. „To nie jest zwykły horror, — mówi — to fikcja, bardzo mocno osadzona w rzeczywistości. Kiedy czytałem scenariusz, czułem, że film ujmuje kwestię opętania w sposób, jakiego nigdy wcześniej nie widziałem. Poza tym buduje napięcie, ma silny przekaz i jest naprawdę zajmujący”.
To ciekawe, że my sceptycy zawsze szukamy dowodów. Pytanie brzmi jednak — co byśmy zrobili, gdybyśmy je w końcu znaleźli? Ojciec Lucas
Anthony Hopkins wcielił się w rolę ojca Lucasa, kontrowersyjnego egzorcysty, znanego z tego, że w swojej służbie Bogu pokonuje najbardziej mroczne granice własnej duchowości. „Ojciec Lucas nie cieszy się szczególną sympatią wśród duchowieństwa” — mówi Vinson. „Przeprowadził tysiące egzorcyzmów i od bardzo wielu lat walczy z diabłem. Nie jest zwykłym księdzem. Roztacza się wokół niego aura tajemniczości i niebezpieczeństwa. Niektórzy uważają, że jest szalony. Jednocześnie jednak Lucas jest pełen ciepła i dobroci. Anthony Hopkins doskonale uchwycił tę dwoistość”.
„Intrygowało mnie, jakie właściwie miejsce w świecie teologii zajmuje ojciec Lucas — mówi Hopkins. „Jest jezuitą, ale bardzo wszechstronnym. Kiedy Michael spotyka ojca Lucasa nie wie, co o nim myśleć. Starszy ksiądz jest drażliwy i niecierpliwy. A kiedy Michael poddaje w wątpliwość swoje przekonania ojciec Lucas mówi: »Przyjmij wątpliwości z radością. Pielęgnuj je. Staraj się je oswoić, gdyż to one będą motywować cię do działania«. Ojciec Lucas również ma swoje wątpliwości do czasu, kiedy zaczynają mu się przytrafiać przerażające rzeczy”.
Jako ojciec Lucas Hopkins doskonale spełnił funkcję centralnej postaci w filmie, wokół której rozgrywały się wydarzenia i pojawiali pozostali bohaterowie. „Jego wkład jest ogromny” — potwierdza Hafström. „Jest duszą tego filmu. Ojciec Lucas jest fascynujący, ponieważ nie wiadomo, kim tak naprawdę jest, ani w co wierzy. Jest magikiem czy może postacią rzeczywistą? Ma naprawdę wiele twarzy, a Anthony w zdumiewający sposób uchwycił je wszystkie. Możliwość współpracy z tak wielkim aktorem to coś naprawdę wspaniałego”.
Chociaż Michael został wysłany na probostwo ojca Lucasa, aby lepiej poznać mroczną stronę swej wiary, zdaje się, że bardziej wierzy w psychiatrię niż w moc egzorcyzmów. „Aby być skutecznym egzorcystą trzeba wierzyć, że w walce z szatanem stoi za nami prawdziwie potężna siła” — mówi Vinson. „Nie można zmierzyć się z nim w pojedynkę. Podążając za ojcem Lucasem w świat egzorcyzmów, Michael staje twarzą w twarz z naprawdę przerażającymi i złymi mocami, które sprawiają, że zaczyna zastanawiać się, w co tak naprawdę wierzy”.
Rytuał przedstawia tajemnice egzorcyzmów widziane oczami eksperta i nowicjusza. Podobnie wygląda relacja między Colinem O’Donoghue, dla którego rola Michaela Kovaka to wielkoekranowy debiut, i filmowym weteranem — Anthonym Hopkinsem.
O’Donoghue, młody aktor z Droghedy w Irlandii, nie występował wcześniej w filmach fabularnych, postanowił jednak przesłać twórcom filmu taśmę ze swoim nagraniem. „Nagrałem sam siebie w ogrodzie mojego najlepszego przyjaciela, ale nie wiedziałem wtedy, czy ktoś kiedykolwiek to obejrzy. Na szczęście tak się stało” — mówi z uśmiechem. „To było jak spełnienie marzeń, naprawdę czułem, że wiele mnie łączy z Michaelem Kovakiem. Czy wierzę w Boga albo siły wyższe, przeznaczenie albo samodzielne kierowanie własnym losem — te wszystkie pytania zadaje sobie Michael”.
„Myślę, że Colin jest osobą, która wzbudza zaufanie, dlatego jest doskonałym przewodnikiem po tym tajemniczym świecie” — zauważa reżyser.
Twórcy filmu dostrzegli jego dojrzałość pomimo młodego wieku i refleksyjną naturę, dlatego zadecydowali, że wyślą go do Los Angeles na próbne nagrania z Hopkinsem. Chemia, która wytworzyła się między nimi, przesądziła sprawę. „To pierwszy film Colina, pojawia się on praktycznie w każdej scenie, często u boku wspaniałego Anthony’ego Hopkinsa. Nic dziwnego, że w pierwszym dniu był zdenerwowany” — mówi Hafström. „Anthony okazał się jednak bardzo wspaniałomyślny. Pomagał Colinowi na wiele sposobów. Zaprzyjaźnili się, co było niezwykle ważne, bo w pewnym sensie jest to film o przyjaźni między starszym i młodszym księdzem. Poza tym mamy tu również relacje zbliżone do tych między ojcem a synem. Jednocześnie ważne było stworzenie sytuacji, w których da się wyczuć pewien dysonans w ich relacji. Uważam, że obu aktorom doskonale udało się odtworzyć to napięcie”.
„Według mnie Colin jest niesamowity” — mówi Hopkins. „Wspaniale się z nim pracowało. To wyjątkowy aktor, nie mówiąc już o tym, że także bardzo miły człowiek”.
Ojciec Lucas nie jest jedyną osobą, którą Michael spotyka podczas pobytu w Rzymie. W pierwszym dniu w szkole dla egzorcystów przykuwa uwagę innego gościa — Angeline, dziennikarki szukającej informacji o nowym pomyśle Watykanu. „Angeline jest zafascynowana Michaelem, ponieważ jako dziennikarka została nauczona obiektywnego spojrzenia na sprawy” — mówi Vinson. „Raczej nie jest osobą szczególnej wiary, która przyjmuje wszystko, co się do jej mówi. Dlatego kiedy zauważa, że Michael kwestionuje pewne sprawy, uświadamia sobie, że jest on bratnią duszą, która może pomóc jej w pracy”.
W tej roli twórcy filmu obsadzili brazylijską aktorkę — Alice Bragę, która była zachwycona scenariuszem, chociaż, jak przyznaje, spędzał jej sen z powiek. „Nie mogłam spać, kiedy go przeczytałam” — mówi. „Film jest fikcją, ale zjawisko jak najbardziej prawdziwe. Postacie zanurzają się w nim coraz bardziej, próbują zrozumieć na czym polega. Każdy boi się opętania, nawet jeśli nie jest pewien, jak je nazwać. Pokochałam graną przez siebie postać, ponieważ jest to silna, bezpośrednia kobieta, która ma swój cel. Cel, który zaczynamy dostrzegać, kiedy dowiadujemy się, dlaczego w egzorcyzmach szuka odpowiedzi na swoje pytania”.
„Alice zagrała w wielu filmach, ale przełomem w jej karierze było Miasto Boga. Stworzyła tam niezapomnianą kreację” — przyznaje Flynn. „W tym filmie musiała stworzyć bliską więź z Colinem, nie chodziło jednak o romantyczny związek. Alice jest tak wszechstronną i ciepłą osobą, że potrafiła zbudować tę relację. To niezwykle utalentowana aktorka”.
Przeżycia Angeline zmuszają ją, aby, tak jak Michael, stawiła czoła własnym wątpliwościom i lękom. „W trakcie tej podróży, podobnie jak młody ksiądz, Angeline odkrywa samą siebie” — mówi Braga. „To naprawdę ciekawe ujęcie religii, bo patrzymy na nią z perspektywy różnych osób”.
Przemyślenia Michaela przenoszą go w czasy dzieciństwa spędzonego z ojcem, Istvanem, węgierskim imigrantem, nieustannie targanym przez skomplikowane emocje. „Ojciec ciężko pracuje. Jest bardzo religijny i trochę surowy” — mówi Rutger Hauer, który wcielił się w rolę ojca Michaela. „Jest przedsiębiorcą pogrzebowym i chce, aby syn przejął rodzinny biznes. Ten oczywiście marzy, by od tego wszystkiego uciec, w sensie dosłownym. Ich więź jest niezwykle silna, chociaż to trudny związek. Syn chyba trochę nienawidzi ojca”.
„Postać Istvana Kovaka zarysowuje się wyraźnie w duszy syna podczas wydarzeń w Rzymie, głównie za sprawą gry aktorskiej Hauera” — mówi Hafström. „Rutger ma niesamowitą osobowość, która sprawiła, że jego postać wywarła ogromny wpływ na film, chociaż nie pojawiła się w wielu scenach”.
W seminarium Michael spotyka swego mentora, ojca Matthew, granego przez Toby’ego Jonesa. Ten współczesny ksiądz, którego martwi malejąca liczba kapłanów, dostrzega w swoim uczniu niespotykany potencjał. „Ojciec Matthew wie, że Michael boryka się ze swymi przekonaniami i wiarą, czuje jednak, że skrywa się pod tym coś więcej. Uważa nawet, że Michel może być namaszczony przez Boga” — mówi Flynn. „Ale Michael tego nie dostrzega. Dlatego ojciec Matthew próbuje udowodnić mu, że naprawdę jest błogosławiony. Toby przedstawił to w naprawdę ludzki, mądry sposób”.
„Ojciec Matthew był świadkiem pewnego wypadku, w którym Michael postąpił w sposób bardzo szczególny. Wtedy ksiądz zrozumiał, że chłopak doskonale nadaje się na egzorcystę” — dodaje Jones. „Dostrzega coś w jego osobowości i przeszłości”.
W opozycji do ojca Matthew stoi postać ojca Xaviera, w rolę którego wcielił się Ciarán Hinds. Jego zadaniem jest przekazywanie wypróbowanych i sprawdzonych metod przeprowadzania egzorcyzmów oraz przypominanie o zachowaniu równowagi między psychiatrycznymi i duszpasterskimi aspektami tej pracy. „Ich poglądy nie są jednak całkowicie sprzeczne” — zauważa Hinds. „Myślę, że ojciec Xavier rozumie, że Michael ma Kościołowi wiele do zaoferowania, ale najpierw musi uporać się z własnymi wątpliwościami. Ostatecznie proponuje, aby Michael spotkał się z ojcem Lucasem, który może przekazać mu mniej ortodoksyjną wiedzę na temat opętania. Tak zaczyna się ich niesamowita przygoda”.
„Spodobał mi się ten projekt, bo nie był zwykłą banalną opowieścią” — wspomina Ciarán Hinds. „Nie chodziło tylko o to, żeby było strasznie. Chodziło o coś znacznie głębszego, nie tylko o nasze zmartwienia, wątpliwości i wiarę, ale o mroczną stronę duszy i to, jak walczymy, by się z tej ciemności wydostać”.
Kiedy Michael wyrusza na spotkanie z ojcem Lucasem w jego małym probostwie na obrzeżach Rzymu, starszy ksiądz zajmuje się akurat sprawą ciężarnej nastolatki, Rosarii, która jego zdaniem została opętana przez szatana. Ta ważna rola przypadła w udziale 21?letniej debiutantce, Marcie Gastini. „Rola Marty była chyba najbardziej wymagająca pod względem fizycznym” — stwierdza Hafström. „Jest młodą aktorką, nie ma zbyt wielkiego doświadczenia, to zupełnie nowa twarz. Myślę, że wspaniale się spisała”.
Przy tworzeniu najważniejszych scen odprawiania egzorcyzmów reżyser pracował z Gastini oraz z koordynatorem ds. efektów kaskaderskich Charliem Croughwellem. „Chciałem mieć pewność, że to wszystko jest fizycznie możliwe, i że mogło przydarzyć się osobie w wielkim bólu” — mówi reżyser.
„Marta zagrała dziewczynę, która została opętana” — mówi Croughwell, który przed zdjęciami sprawdzał, jakie ruchy dziewczyna będzie w stanie wykonać. „Każdy jej ruch miał być całkowicie realny, ale czasem były to gesty tak nieuchwytne, że łatwiej je wyczuć niż zobaczyć. Wymagało to dużej siły, a gra Marty przyprawiała mnie o gęsią skórkę”.
Rosaria pojawiała się głównie w scenach z ojcem Lucasem, co było dla młodej aktorki zarówno wyzwaniem, jak i przyjemnością. „Naprawdę się cieszyłam, bo zrozumiałam, że jest on nie tylko najlepszym z aktorów, ale też wspaniałą osobą. Nawet kiedy nie występował w danej scenie, zawsze zachowywał się tak, by pomóc mi w graniu. Bardzo go podziwiam. To naprawdę niesamowite, że mogłam z nim współpracować”.
W ramach przygotowania do scen z egzorcyzmami Gastini i O’Donoghue razem z Mattem Baglio byli świadkami prawdziwych egzorcyzmów. Aby uszanować powagę sytuacji przysłuchiwali się jedynie, stojąc za drzwiami pokoju, w którym odprawiano rytuały. Gastini wspomina, że kontrast między tym, co działo się w pokoju i za drzwiami był zdumiewający. „Na zewnątrz świat wyglądał normalnie, turyści przechadzali się po Rzymie, samochody jeździły ulicami i tak dalej, ale w tym małym pokoju działo się coś, czego nie da się wyjaśnić — potężna i przerażająca walka dobra ze złem w duszy”.
O’Donoghue również był poruszony. „Odniosłem niezwykłe wrażenie, że dla egzorcystów wszystko to było takie naturalne. Mają z tym do czynienia cały czas. Dla nas to jednak niesamowite przeżycie” — mówi.
„Kiedy obserwujemy obrzędy egzorcyzmów, niezależnie od tego, w co wierzymy, widzimy ogromne cierpienie człowieka” — mówi Flynn. „Potwierdzam — rzeczywiście ciężko było im się z tego otrząsnąć. Bo kiedy zaczniesz zgłębiać świat egzorcyzmów, bez względu na to, w co wierzysz, zauważysz, że jest mroczny i przerażający”.
Czy włamywacz włącza światło, kiedy okrada twój dom? Nie.
Woli, żebyś myślał, że go tam nie ma. Tak samo jak diabeł. Ojciec Lucas
Przed rozpoczęciem zdjęć, które miały przedstawiać wspaniałe europejskie miasta — Rzym i Budapeszt, kierownicy głównych działów odwiedzili w Rzymie Matta Baglio, aby razem z nim zwiedzić niektóre z miejsc, gdzie poszukiwał on informacji do książki, w tym również Watykan. „Niezależnie od tego, czy otoczenie miało charakter antyczny czy współczesny, chcieliśmy stworzyć wrażenie, że są to miejsca, w których na pierwszy rzut oka nie zauważa się nic niezwykłego” — mówi scenograf Andrew Laws.
Dla Hafströma kluczowe było stworzenie wrażenia, że niezwykłe wydarzenia toczą się w całkowicie realnym otoczeniu. „Chodziło — jak to określił — o zastosowanie tego, co skuteczne, i naniesienie na to rzeczywistości” .
„Styl filmu zmieniał się w trakcie produkcji” — mówi operator zdjęć Benjamin Davis. „Obaj jesteśmy fanami stylu filmowania z lat siedemdziesiątych, a Mikael chciał, żeby film miał autentyczny, naturalistyczny klimat. Chcieliśmy sprawić, aby wszystko wyglądało prawdziwie.
Po dokładnych badaniach i przygotowaniach produkcja zaczęła się od 10 dni zdjęć w Rzymie, w trakcie których filmowano ruchliwe ulice i zabytki w szczycie sezonu turystycznego. Niektóre ze zdjęć kręcono na Placu Republiki, Placu Piusa XI, Schodach Hiszpańskich, Moście św. Anioła z widokiem na Tyber oraz przy Via della Conciliazione, która łączy się z Placem św. Piotra, na którym Michael Kovak znalazł się po przybyciu do Watykanu.
„Wszystkie ważniejsze sceny na zewnątrz kręciliśmy w Rzymie, to niezwykle filmowe miasto” — mówi Hafström. „Niełatwo jest znaleźć inne miejsca z takimi widokami i taką atmosferą. Później udaliśmy się do Budapesztu, aby filmować grę aktorską i znaleźliśmy tam prawdziwy „mały Rzym”. Niektóre z tamtejszych kościołów i brukowanych uliczek idealnie nadawały się do zdjęć”.
„W Budapeszcie znaleźliśmy architekturę bardzo podobną do tej w Rzymie oraz ogromne puste budynki, w których z łatwością mogliśmy zbudować duże plany zdjęciowe” — dodaje Marco Giacalone.
W stolicy Węgier zespół Lawsa zbudował wnętrza, które stanowiły główne miejsca akcji filmu. Wśród nich znalazł się watykański dziedziniec, zbudowany w pustym budynku domu aukcyjnego Báv, zaniedbane podwórko, na które ojciec Lucas przyprowadził Michaela, usytuowane w Damjanich, a także szpital, za który posłużył historyczny budynek węgierskiego Ludoviceum, dawnej akademii wojskowej, a do niedawna siedziby miejskiego Muzeum Historii Naturalnej. Słynna rzymska kafejka Caffé Santo Staccio została odtworzona w kawiarni przy Placu św. Stefana, a niezwykła, brukowana uliczka zwana The Narrow Street była idealną scenerią dla scen biegu w deszczu.
Największym wyzwaniem dla scenografów było prawdopodobnie uchwycenie Watykanu oczami Michaela, kiedy ten odbył swój pierwszy wykład na temat egzorcyzmów z ojcem Xavierem. „Kościół katolicki jest dość drażliwy, jeżeli chodzi o filmowanie w Watykanie” — mówi Giacalone.
Zespół Lawsa odtworzył starsze fragmenty watykańskiej Papieskiej Akademii Nauk oraz biura ojca Xaviera w Muzeum Etnograficznym w Budapeszcie. „Uznaliśmy, że tradycyjna architektura muzeum wielu osobom będzie przypominać Akademię” — wyjaśnia Laws.
Zupełnie odmienna, jasna i nowoczesna sala wykładowa zaskoczyła Kovaka. Atrium i audytorium zbudowano na scenie studia Astra Filmstudios niedaleko Budapesztu.
„Watykańskie audytorium było dla Michaela zupełnym zaskoczeniem” — mówi scenograf. „Przybył do Rzymu z pewnym cynicznym przeświadczeniem na temat tego, co tu zastanie. Wejście do audytorium jest jednym z pierwszych momentów, w których rzeczywistość okazuje się zupełnie inna od jego wyobrażeń. Nasza Akademia miała być nowoczesna, miała wyglądać jak placówka naukowa. To odrobinę zbiło go z tropu, bo spodziewał się, że będzie to raczej jakieś mistyczne miejsce, przesiąknięte duchem historii”.
W audytorium Lawsa pojawia się motyw liści i proste kolory. „W naszej Akademii odnosi się wrażenie, że nikt tu niczego nie ukrywa” — mówi Hafström. „Praca egzorcystów jest w pełni jawna, o czym przekonała się grana przez Alice Bragę dziennikarka, której pozwolono na wzięcie udziału w szkoleniu dla egzorcystów”.
W owalnym audytorium znalazły się rzędy nowoczesnych siedzeń, zaawansowane technicznie monitory dotykowe oraz coś, co Laws określa „wisienką na torcie” — pięknie sklepienie sufitu. „Potrzebowaliśmy prawdziwie teatralnego akcentu, który zwieńczyłby tę przestrzeń” — mówi Laws. „Musiało to być coś, co naprawdę robi wrażenie. Wypróbowaliśmy kilka wersji „lekkich” sufitów i ostatecznie zdecydowaliśmy się na ten pięknie rzeźbiony sufit w kształcie muszli, z elementami oświetleniowymi między kolejnymi łukami. Nie było łatwo zawiesić tu coś takiego, ale ostatecznie opłaciło się”.
Kolejne wyzwanie oczekiwaniom Michaela rzuciło probostwo i dom ojca Lucasa, położone tuż za granicami miasta. Za scenerię tego miejsca posłużyły dwie lokalizacje: grobowiec Gül Baba, przypominający rzymską miejscowość Rocca di Papi, gdzie kręcono sceny na zewnątrz oraz zbudowane w studiu Astra Filmstudios: dziedziniec, mieszkanie, probostwo i pokój, w którym odprawiane są egzorcyzmy.
W probostwie Michael dostrzegł nowe oblicze ojca Lucasa — zauważył motocykl naprawiany na dziedzińcu, prawdopodobnie bluźniercze książki na półkach oraz prosty, aczkolwiek nowoczesny wystrój domu.
Niezwykłą naturę ojca Lucasa odzwierciedla również jego ubiór. Początkowo, podczas tworzenia strojów dla ojca Lucasa projektant kostiumów Carlo Pogglioli skłaniał się ku bardziej tradycyjnym ubiorom księży. Później jednak spotkał się z Hopkinsem osobiście. „Podczas pierwszej przymiarki Hopkins powiedział: »Chciałbym połączyć te tradycyjne elementy z czymś bardziej nowoczesnym«. I miał rację” — mówi Pogglioli. „Widzimy go w starej sutannie, którą uszyłem od początku ze skrawków materiału, bo nie mogłem już nigdzie znaleźć tych starych tkanin, ale nagle dostrzegamy, że pod spodem nosi koszulkę, a w kieszeni ma telefon komórkowy”.
Pogglioli był zachwycony możliwością poszukiwania informacji na temat strojów duchownych do filmu. „Najlepszą rzeczą, jaka mogliśmy pokazać Mikaelowi, naszemu reżyserowi, było prawdziwe życie Watykanu” — mówi projektant kostiumów. „Pojechaliśmy zobaczyć papieża podczas audiencji. To było niezwykłe, widzieliśmy setki zakonników, zakonnic i księży z całego świata. I to było naszą inspiracją przy tworzeniu filmu”.
Dla Michaela Kovaka Pogglioli stworzył bardzo amerykański styl, który w miarę rozwoju wydarzeń w filmie ulegał zmianie, stawał się bardziej mroczny i poważny. „Przechodzimy dokładnie to samo, co dzieje się w jego umyśle, kiedy zaczyna mieć do czynienia z opętaniem przez diabła” — wyjaśnia Pogglioli. „A zatem zaczynamy od jasnych kolorów w jego rodzinnym domu w Illinois, a następnie przechodzimy do chłodniejszych odcieni w Rzymie”.
Aura chłodu zaczyna przenikać otoczenie Michaela, kiedy podąża za ojcem Lucasem ku mrocznej stronie. „W tym filmie rzadko świeci słońce” — mówi operator zdjęć, Davis. „W miarę jak opowieść staje się bardziej mroczna, światło dzienne staje się chłodniejsze, jakby nigdy nie miało nabrać ciepła. Jakby na zawsze miało pozostać zimne i przygnębiające. Wyobraź sobie deszczowy listopadowy poranek, kiedy wychodzisz z domu i nie jesteś pewien czy to dzień, czy noc. Dokładnie taki efekt chcieliśmy osiągnąć w filmie”.
Kiedy opętanie objawia się z większą mocą, Michael zaczyna tracić kontrolę nad swoimi niezachwianymi dotąd przekonaniami, jego świat dosłownie rozpada się. W późniejszych scenach reżyser chciał uzyskać wrażenie, że opętanie przez diabła jest otchłanią, która wysysa energię i życie ze wszystkiego, z czym się zetknie.
„Chcieliśmy uniknąć zbyt dosłownych efektów specjalnych, takich jak obiekty unoszące się w powietrzu. Jednak otoczenie w filmie zmienia się, deszcz pada coraz mocniej, budynki popadają w ruinę, na ścianach pojawia się pleśń” — opisuje Andreas Laws. „W opętaniu dostrzegliśmy pewną prawidłowość — sprawia ono, że wszystko się rozpada, niszczy człowieka, jego otoczenie i życie”.
Pokój, w którym odbywają się egzorcyzmy doskonale odzwierciedla to zjawiska. Światło, które wpada do tego opustoszałego pomieszczenia przez okrągłe okno wysoko ponad poziomem oczu, otoczone dwoma zaciemnionymi oknami mansardowymi, to najzimniejsze światło, jakie można sobie wyobrazić. „Chcieliśmy pokazać, że w tym pokoju nie ma ani odrobiny radości” — mówi operator.
Stonowane, aczkolwiek oddziałujące na podświadomość, ukazanie świata egzorcystów i demonów przez reżysera wywarło duże wrażenie na wielu członkach obsady i ekipy. „Mikael nie lubi przesady” — mówi Hopkins. „Chciał, żeby wszystko było bardzo przyziemne, ot, zwyczajny dzień, wszystko wygląda normalnie. Jednak pod fasadą normalności dzieją się naprawdę przerażające rzeczy. Kamera porusza się po pokoju, jak dyskretny obserwator”.
„Myślę, że każdemu z nas przydarzyło się coś, co wydało się dziwne i zastanawialiśmy się, co to mogło być” — mówi Matt Baglio. „Uczucie, jakby dotknęło nas coś duchowego, niezależnie od tego, czy było to dobre, czy złe, albo chwila, w której zastanawiamy się, czy to na pewno my w pełni odpowiadamy za swoje decyzje. Myślę, że wielu ludzi dostrzega w tym coś atawistycznego. Chodzi o odwołanie się do naszych korzeni, próbę lepszego zrozumienia i przejęcia kontroli nad swoim życiem”.
Dla Hafströma, podobnie jak dla wielu członków obsady i ekipy, tworzenie filmu Rytuał było odzwierciedleniem podróży, jaką odbywał główny bohater. „Wszyscy poszukujemy czegoś w życiu, a jako filmowiec mam możliwość zgłębiania rozmaitych spraw w wyjątkowy sposób” — mówi. „Może to być jakiś okres w historii, szczególne miejsce albo zjawisko, takie jak egzorcyzmy. Te poszukiwania intrygowały mnie coraz bardziej. Był to mój sposób, na odbycie podróży do tego fascynującego świata”.
ANTHONY HOPKINS (ojciec Lucas) otrzymał Oscara dla najlepszego aktora za rolę w filmie Milczenie owiec w roku 1991, w tej samej kategorii był też nominowany do tej nagrody za role w filmach Okruchy dnia (1993 r.) i Nixon (1995 r.) Otrzymał też nagrodę BAFTA dla najlepszego aktora za film Okruchy dnia. W roku 1993 zagrał w filmie Cienista dolina z Debrą Winger, w reżyserii Richarda Attenborough. Ta rola przyniosła mu liczne nagrody krytyków amerykańskich i brytyjskich, w tym nagrodę BAFTA dla najlepszego aktora. W roku 1998 otrzymał nominację do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę w filmie Stevena Spielberga Amistad.
Niedawno można go było oglądać u boku Josha Brolina i Naomi Watts w filmie Woody'ego Allena You will Meet a Tall Dark Stranger. W styczniu 2010 roku rozpoczął pracę nad produkcją Marvel Studios Thor w reżyserii Kennetha Branagha. W filmie gra Odyna, ojca Thora, boga piorunów.
Najnowsze filmy z udziałem Hopkinsa to Słaby punkt, w którym zagrał u boku Ryana Goslinga, Wszyscy ludzie króla w reżyserii Stevena Zailliana, z Seanem Pennem, Jude'em Law i Kate Winslet, Prawdziwa historia, którego autorem scenariusza i reżyserem był Roger Donaldson, Dowód w reżyserii Johna Maddena z Jakiem Gyllenhaalem i Gwyneth Paltrow, oraz Aleksander w reżyserii Olivera Stone'a, z Colinem Farrellem i Angeliną Jolie.
W roku 2001 Hopkins zagrał u boku Julianne Moore w filmie Hannibal Ridleya Scotta, będącym kontynuacją filmu Milczenie owiec. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych wystąpił u boku Brada Pitta w filmie Joe Black, w reżyserii Martina Bresta, filmie Maska Zorro w reżyserii Martina Campbella z Antonio Banderasem i Catherine Zetą-Jones, thrillerze Instynkt w reżyserii Jona Turtletauba, oraz u boku Jessiki Lange w filmie Tytus Andronikus w reżyserii Julie Taymor, opartym na sztuce Szekspira o tym samym tytule. Był również narratorem w świątecznym hicie z 2000 roku Grinch: świąt nie będzie.
Hopkins wystąpił w filmowej adaptacji książki Stephena Kinga Kraina wiecznego szczęścia, w reżyserii Scotta Hicksa, komedii akcji Bad Company z Chrisem Rockiem, hicie kasowym z Edwardem Nortonem, Ralphem Fiennesem i Emily Watson Czerwony smok, którego akcja toczy się przed wydarzeniami z filmu Milczenie owiec, oraz adaptacji powieści Philipa Rotha Piętno, z Nicole Kidman, realizowanej przez Miramax Films. Wcześniejsze filmy z jego udziałem to między innymi Picasso — Twórca i niszczyciel, z Julianne Moore, Lekcja przetrwania, według scenariusza Davida Mameta, Powrót do Howards End, Drakula oraz Wichry namiętności. Na początku kariery zagrał w filmach Człowiek słoń, Magia, O jeden most za daleko oraz Bunt na Bounty. Otrzymał nagrody Emmy za film Sprawa Porwania Lindbergha, w którym wcielił się w postać Bruno Hauptmana, oraz za Bunkier, w którym zagrał Adolfa Hitlera. Obecnie Hopkins mieszka w Los Angeles z żoną, Stellą, która jest kompozytorką i malarką.
COLIN O’DONOGHUE (Michael Kovak) pochodzi z Droghedy w Irlandii i ukończył szkołę aktorską Gaiety School of Acting w Dublinie. Rozpoczął karierę w wieku szesnastu lat, kiedy dostał szansę wystąpienia w Królewskim Teatrze Narodowym, na scenie Olivera. Występ przed liczną widownią rozbudził w nim marzenia o karierze aktorskiej.
Colin pracował w teatrze w Anglii i Irlandii, a w międzyczasie otrzymał pierwszą rolę filmową w irlandzkim filmie telewizyjnym Home for Christmas. Rola jednej z głównych postaci, Normana, przyniosła mu nagrodę Irish Film and Television Award za wybitny talent. W jego dorobku telewizyjnym znalazły się również The Clinic (serial stacji RTE), Bunt (miniserial BBC), Love is a Drug (RTE), Wild Decembers, oraz rola księcia Filipa w serialu telewizji Showtime Dynastia Tudorów.
W dorobku teatralnym Colina warto wymienić sztuki „Eclipse” w londyńskim Oliver Theatre, „Aoife and Isobel” oraz „What the Dead Want” w teatrze Project Theatre w Dublinie, „Leaving” w Quarehawks Theatre Co., „The Dream of a Summer's Day” w Storytellers Theatre Co., „Otello” w Second Age Theatre, „Sky Road” w Theatre Royal, w Waterford, oraz „Poskromienie złośnicy” w Rough Magic Theatre Co.
ALICE BRAGA (Angeline) cieszy się uznaniem krytyków i międzynarodową sławą, od kiedy zagrała w nominowanym do Oscara i Złotego Globu dramacie Fernando Meirellesa Miasto Boga. W ciągu zaledwie pięciu lat zagrała w kilkunastu filmach, ma już ugruntowaną pozycję w kinie brazylijskim, a ostatnio zwróciła na siebie uwagę Hollywoodu i ma przed sobą kilka obiecujących projektów.
Ostatnio Braga zagrała w filmie Repo Men — Windykatorzy u boku Jude'a Law i Foresta Whitakera, oraz w filmie Predators, z Adrienem Brodym i Lawrence’em Fishburne’em. W roku 2008 Braga wystąpiła u boku Chiwetela Ejiofora, Tima Allena i Emily Mortimer w filmie Mistrz, w reżyserii Davida Mameta, produkcji Sony Pictures Classic. Dołączyła do obsady filmu Wayne'a Kramera Crossing Over, w której znaleźli się również Sean Penn i Harrison Ford. Film opowiadał o losach imigrantów w Los Angeles i ich staraniach o uzyskanie amerykańskiego obywatelstwa. Po raz drugi podjęła również współpracę z reżyserem filmu Miasto Boga, Fernando Meirellesem, przy filmie Miasto ślepców, na podstawie powieści noblisty Jose Saramago. Film opowiada historię żony lekarza, która nagle na skutek tajemniczej epidemii ślepoty zostaje jedyną w mieście osobą, która widzi.
Braga zagrała u boku Willa Smitha w hicie kasowym Jestem legendą, na podstawie powieści Richarda Mathesona, w reżyserii Francisa Lawrence'a. Adaptacją scenariusza zajmowali się Akiva Goldsman i Mark Protosevich.
W swoim dorobku ma również rolę studentki sztuki w filmie Sólo Dios Sabe z Diego Luną, którego premiera odbyła się podczas Festiwalu Filmowego w Sundance, a także rolę w filmie niezależnym poruszającym temat handlu ludźmi w Brazylii Podróż do końca nocy, z Mosem Defem i Brendanem Fraserem, w przykuwającym uwagę dramacie o miłosnym trójkącie Cidade Baixa oraz niekonwencjonalnej komedii Cheiro do Ralo, O.Braga mówi biegle po portugalsku, hiszpańsku i angielsku.
CIARÁN HINDS (ojciec Xavier) Doskonalił swoje umiejętności aktorskie, pracując w wielu teatrach w rodzimej Irlandii, zyskał uznanie dzięki rolom w obrazach kostiumowych zarówno w teatrze, jak i na dużym ekranie.
Hinds zadebiutował w roku 1981 w filmie Excalibur i może pochwalić się imponującym dorobkiem teatralnym i filmowym. Nie kryje jednak zadowolenia z faktu, że nie został wielką gwiazdą. Hindsowi bardziej zależało na wykorzystaniu swego talentu w wartościowej pracy. Rola tytułowej postaci w sztuce Szekspira „Ryszard III”, w którą wcielił się jako członek Królewskiego Towarzystwa Szekspirowskiego, przyniosła mu miano jednego z czołowych aktorów sztuk kostiumowych.
Od tamtej pory Hinds otrzymywał liczne role drugoplanowe w projektach kinowych i telewizyjnych i ponownie cieszył się urokami anonimowości. Jednak kiedy wcielił się w niezapomnianą rolę Juliusza Cezara w docenionym przez krytyków serialu Rzym stacji HBO (w latach 2005–2007) oraz w rolę zimnego i wyrachowanego zamachowca w filmie Monachium z 2005 roku, zyskał sławę, czy tego chciał, czy nie.
RUTGER HAUER (Istvan) Ten charyzmatyczny holenderski aktor urodził się w Breukelen w roku 1944. Dotychczas pracował przy 180 filmach i nieustannie wzbogaca swój aktorski dorobek niezapomnianymi kreacjami. Hauer jest doskonałym aktorem, który potrafi ukazać piękno i dramat każdej postaci, w którą się wciela, od inteligentnego i brutalnego replikanta w filmie Łowca androidów Ridleya Scotta, bohaterskiego wojownika podziemia w filmie Żołnierz Orański, po mrocznego mordercę w filmie Autostopowicz.
Hauer pochodzi z rodziny aktorskiej i rozpoczął występy na scenie w wieku dwunastu lat. Zawsze cechował się buntowniczą i niezależną naturą. Kiedy miał piętnaście lat, porzucił szkołę i podjął pracę jako majtek na frachtowcu Marynarki Handlowej. Przez rok zajmował się żeglarstwem, po czym powrócił do domu i szkoły wieczorowej. Tam zajmował się rozmaitymi drobnymi pracami (jak dekorowanie scen, mycie samochodów, stolarstwo, spawanie itp.).
Po ukończeniu szkoły aktorskiej, pracował w teatrze Noorder Compagnie (w latach 1967–1973), a podróżując po Holandii, propagował sztukę teatralną nawet w najmniejszych wioskach. Teatr miał w repertuarze między innymi dzieła takich autorów, jak: Vondel, Goldoni, Ionesco, Williams, Pinter, Szekspir, Beckett oraz O'Neill. Pracował też jako projektant kostiumów, tłumacz (stworzył sceniczną adaptację sztuki Johna Steinbecka „Myszy i ludzie”) i reżyser kilku sztuk jednoaktowych.Wystąpienie przed kamerą w roku 1969 zmieniło jego życie na zawsze, gdyż to wtedy rozpoczął przygodę z filmem i pożegnał się ze sceną.
W roku 1973 Hauer wkroczył na międzynarodową scenę filmową w filmie Paula Verhoevena Tureckie owoce na podstawie kontrowersyjnej powieści holenderskiego autora Jana Wolkersa. W roku 1979 film otrzymał nominację do Oscara dla najlepszego filmu zagranicznego. Hauer zagrał w filmach Spetters, Namiętność Kate, Ciało i krew oraz Żołnierz Orański, które przyniosły mu międzynarodową sławę.
W roku 1980 Hauer zagrał u boku Sylvestra Stallone’a w filmie Nocny jastrząb. W tym filmie po raz pierwszy zaprezentował się widzom z Ameryki. Rok później zyskał uznanie krytyków, występując w roli niebezpiecznego, choć poruszającego replikanta w filmie Ridleya Scotta Łowca androidów. Przez 25 lat film ten zapracował na miano klasyka science fiction i jest jednym z „młodszych” filmów, które znalazły się w narodowym archiwum filmowym (National Film Archives) prowadzonym przez Bibliotekę Kongresu Stanów Zjednoczonych. W roku 2007 film świętował dwudziestą piątą rocznicę powstania i z tej okazji ukazała się jego ostateczna wersja montażowa.
Hauer jest jednym z niewielu aktorów światowej sławy, których dorobek cieszy się uznaniem zarówno fanów megahitów akcji, jak i miłośników kina niszowego.
W roku 1982 powrócił w niesamowitej roli Alberta Speera w filmie Inside the Third Reich, natomiast w roku 1985 zagrał u boku Michelle Pfeiffer w produkcji Warner Bros. Zaklęta w sokoła. Rola bezdomnego w filmie Ermanno Olmiego Legenda o świętym pijaku przyniosła mu nagrodę dla najlepszego aktora podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Seattle w 1988 roku. Film ten wyróżniono również nagrodą Złotego Lwa podczas Festiwalu Filmowego w Wenecji.
W roku 1988, w swoje urodziny, otrzymał Złoty Glob za rolę pełnego współczucia rosyjskiego pułkownika w miniserialu CBS Ucieczka z Sobiboru. Wystąpił w produkcjach HBO Deadlock i Nieoczekiwany atak, których adaptacje ukazały się również na deskach teatrów całego świata.
Był producentem kilku filmów dokumentalnych i krótkometrażowych, między innymi filmu Prosit Ermanno, opowiadającego o Ermanno Olmim i tworzeniu filmu Legenda o świętym pijaku, filmu Who Are They? przedstawiającego świat oczami bezdomnego, oraz Kill the Camera o powstawaniu filmu Buffy — postrach wampirów.
Film krótkometrażowy, w reżyserii i z udziałem Hauera, The Room (na podstawie noweli słynnego holenderskiego autora Harry'ego Mulischa), którego współreżyserem był Erik Lieshout, przyniósł mu nagrodę „Carte Noir” Award dla najlepszego filmu krótkometrażowego podczas XVI Festiwalu Filmowego w Paryżu.
W jego dorobku filmowym są również filmy: Szymon Mag, Ślepa furia, Krew bohaterów, Poszukiwany żywy lub martwy, Samotny łowca, Gra o przeżycie, Rodzina Beanów, Amelia Earhart stacji TNT, z Diane Keaton, oraz Niebezpieczny umysł (w reżyserii i z udziałem George'a Clooneya). Otrzymał nominację do Złotego Globu za rolę w filmie telewizji HBO Vaterland — Tajemnica III Rzeszy, zagrał też w klasyku Jacka Londona Zew krwi, filmie Złowroga głębia stacji HBO oraz filmie Merlin produkcji NBC Hallmark, z Samem Neillem, Isabellą Rossellini i Heleną Bonham Carter. Ponownie podjął też współpracę z reżyserem Hallmark Robertem Halmim Sr., przy miniserialu stacji NBC Dziesiąte królestwo.
Jako zdeklarowany ekolog zachował w sobie zamiłowanie do morza (jest doskonałym kapitanem). Pasjonuje się również sportami motorowymi oraz jazdą konną, nurkowaniem, żużlem, tenisem, narciarstwem, motolotniarstwem, wspinaczką górską i skokami spadochronowymi. W roku 2000 podczas zdjęć na wyspach Turks i Caicos zainteresował się losem tamtejszych mieszkańców borykających się z AIDS i postanowił założyć organizację charytatywną (The Rutger Hauer Starfish Association), pomagającą kobietom w ciąży i dzieciom z wirusem HIV.
Hauer wciąż gra rozmaite role. W roku 2003 wystąpił gościnnie w jednym odcinku serialu Agentka o stu twarzach oraz w dwóch odcinkach serialu Tajemnice Smallville. Wcielił się również w postać tajemniczego Kurta Barlowa w remake’u filmu Miasteczko Salem (na podstawie bestsellerowej powieści Stephena Kinga).
Ostatnio pracował przy ważnych produkcjach hollywoodzkich, miedzy innymi przy filmie wytwórni Warner Bros. Batman — Początek (w reżyserii Christophera Nolana, z Christianem Bale'em, Garym Oldmanem, Michaelem Caine'em, Morganem Freemanem i Liamem Neesonem), miniserialu Posejdon, oraz filmie Sin City — Miasto grzechu, z gwiazdorską obsadą, w reżyserii Roberta Rodrigueza i Franka Millera, który napisał tekst i wykonał ilustracje do komiksu, na którego podstawie powstał film.
W roku 2006 założył Rutger Hauter FilmFactory (z siedzibą w Rotterdamie, w Holandii). Celem tej instytucji jest organizowanie spotkań młodych, utalentowanych artystów z branży z cenionymi twórcami filmowymi oraz wymiana wiedzy i doświadczeń w formie warsztatów. Hauer zasiada na krześle reżysera i zabiera uczestników w podróż po świecie ich twórczości.
W roku 2007 ukazała się książka „All Those Moments: Stories of Heroes, Villains, Replicants, and Blade Runners”. Ta bezprecedensowa i długo oczekiwana autobiografia, wydana przez Harper Entertainment, szybko wspięła się na szczyt listy bestsellerów w USA. Wszystkie zyski ze sprzedaży przekazano na działalność dobroczynną.
We wrześniu 2008 roku Hauer został wyróżniony w Holandii prestiżową nagrodą Golden Calf Culture Award. Nagrodę tę przyznaje rada Holenderskiego Festiwalu Filmowego osobie lub organizacji, która wniosła znaczący wkład do przemysłu filmowego. Została ona przyznana organizacji Rutger Hauter FilmFactory oraz międzynarodowemu festiwalowi filmowemu I've Seen Films organizowanemu w Mediolanie we Włoszech. Ten coroczny festiwal prezentuje połączenie najlepszych tradycji festiwalowych z zaawansowaną technologią cyfrową, satelitarną, internetową. Ma na celu promocję i jednoczenie filmowców całego świata poprzez umożliwienie długotrwałego rozpowszechniania ich prac dzięki nowoczesnym nośnikom. Hauer angażuje wielu utalentowanych artystów i ekspertów przemysłu filmowego, a jego praca może stanowić przełomowe osiągnięcie współczesnego świata filmu.
W roku 2009 Hauer zagrał między innymi w filmie Lecha Majewskiego Młyn i krzyż, zainspirowanym słynnym obrazem Pietera Breguela „Procesja na Kalwarię”. W tym samym roku otrzymał holenderską nagrodę Gratama Culture Award, nazwaną tak od imienia fryzyjskiego artysty Rientsa Gratamy.
W roku 2010 wziął udział w kilku międzynarodowych produkcjach niezależnych, między innymi w filmach Portable Life, Black Butterflies oraz Hobo With a Shotgun.
MIKAEL HAFSTRÖM (reżyser) ostatnio reżyserował film kostiumowy Shanghai, z udziałem Johna Cusacka, Kena Wattanabe oraz Jeffreya Deana Morgana. Film opowiada o losach amerykańskiego emigranta, który powraca do Szanghaju na kilka miesięcy przed atakiem na Pearl Harbor, aby rozwiązać zagadkę śmierci przyjaciela. Wcześniej Hafström wyreżyserował thriller z Cusackiem, 1408, oraz dramat z Clive'em Owenem i Jennifer Aniston Wykolejony.
Hafström jest cenionym szwedzkim reżyserem, w swoim autorskim i reżyserskim dorobku ma również dramat o okresie dojrzewania Zło, który był nominowany do Oscara dla najlepszego filmu obcojęzycznego w roku 2004, thriller Duch topielca oraz dramat Dni jak ten, za który otrzymał szwedzką nagrodę Złotego Żuka za najlepszy scenariusz. Jego filmy otrzymały zaproszenia na liczne festiwale filmowe na całym świecie, a w Szwecji Hafström uzyskał liczne nominacje do Złotego Żuka. Film Zło otrzymał Złotego Żuka za najlepszą reżyserię i najlepszy scenariusz.
Hafström rozpoczynał karierę pod koniec lat osiemdziesiątych jako asystent reżysera przy kilku szwedzkich filmach telewizyjnych. Później sam zajął się pisaniem scenariuszy i reżyserią, a jego pierwszym filmem pełnometrażowym był thriller akcji Vendetta.
Ponadto był autorem scenariusza komedii akcji Policjanci.
BEAU FLYNN I TRIPP VINSON (producenci) założyli firmę producencką Contrafilm w marcu 2004 roku. Od czasu założenia Contrafilm Flynn i Vinson zarobili na świecie ponad 720 milionów dolarów.
Pierwszym filmem, który ukazał się pod szyldem ich wytwórni, był film Po zachodzie słońca w reżyserii Bretta Ratnera. Następny był film Egzorcyzmy Emily Rose, wyprodukowany we współpracy z Lakeshore, w reżyserii Scotta Derricksona. Film zarobił na świecie ponad 150 milionów dolarów.
W Wielkanoc 2006 roku ukazał się animowany komputerowo film produkcji Contrafilm Dżungla, który zarobił na świecie ponad 100 milionów dolarów. Tej jesieni Flynn i Vinson wyprodukowali film The Guardian z Ashtonem Kutcherem i Kevinem Costnerem. W lutym 2007 roku ukazał się thriller z Jimem Carreyem i Virginią Madsen Numer 23, w reżyserii Joela Schumachera.
Contrafilm jest również producentem filmu Podróż do wnętrza Ziemi, pierwszego w historii filmu z udziałem aktorów, który był kręcony i wyświetlany w technologii 3D. Film był największą premierą cyfrową w historii, zarobił ponad 250 milionów dolarów podczas premiery latem 2008 roku. Jesienią 2008 roku wszedł na ekrany hit Festiwalu Filmowego w Sundance Udław się, produkcji Flynna i Vinsona. Film powstał na podstawie powieści uznanego autora Chucka Palahniuka, reżyserem był Clark Gregg a zagrał w nim Sam Rockwell.
Contrafilm zajmuje się obecnie postprodukcją filmu What's Your Number? na podstawie scenariusza Gabrielle Allan i Jena Crittendena, w reżyserii Marka Myloda, z udziałem Anny Faris i Chrisa Evansa. W wytwórni niedawno zakończono prace nad remakiem filmu Czerwony świt — autorami scenariusza byli Carl Ellsworth i Jeremy Passmore, reżyserem Dan Bradley, w filmie wystąpili Chris Hemsworth i Jeffrey Dean Morgan. Jego premiera jest planowana na lato 2011 roku. Następnym projektem Contrafilm będzie film Journey to the Mysterious Island z Dwayne’em Johnsonem, Michaelem Caine'em i Joshem Hutchersonem, w reżyserii Brada Peytona.
Przed założeniem Contrafilm Flynn pracował jako pierwszy asystent Scotta Rudina. Później został partnerem The Firm, tam kierował wydziałami produkcji filmowej i telewizyjnej. Zajmował się również produkcją uznanych przez krytyków filmów Kraina Tygrysów, Requiem dla snu, Upiorne święto, Bezpieczny interes, Ginewra i Imiennicy. Vinson i Flynn po raz pierwszy pracowali razem w Bandeira Entertainment w 2000 roku, później wspólnie kierowali Firm Films. Vinson zaczynał karierę w Hollywood w firmie Jerry Bruckheimer Films po ukończeniu Uniwersytetu Południowej Kalifornii.
MICHAEL PETRONI (scenarzysta) urodził się w Australii, pracuje jako scenarzysta i reżyser, w roku 1996 ukończył naukę w Amerykańskim Instytucie Filmowym (AFI). W Instytucie napisał scenariusz filmu Miłość mojej młodości, który otrzymał nagrodę dla scenariusza roku od AFI oraz nagrodę WGA/Scenario Magazine Award dla najlepszego scenariusza 1996 roku.
Film Miłość mojej młodości był reżyserskim debiutem Michaela, zagrali w nim Guy Pearce i Helena Bonham Carter, sponsorem była Australian Film Finance Commission. Film ukazał się w Australii we wrześniu 2002 roku, przyniósł pozytywne recenzje i duże zyski. Później firma Paramount Classics kupiła film i w roku 2003 rozpowszechniła go w Stanach Zjednoczonych.
W reżyserskim dorobku Michaela warto również wymienić film Awakening, jednogodzinny odcinek serialu Mistrzowie science-fiction, nadawanego w telewizji ABC latem 2007 roku. W filmie wystąpili Terry O'Quinn, Elisabeth Rohm oraz William B. Davis.
Ostatnio Michael pracował nad trzecią częścią serii Opowieści z Narnii, filmem Opowieści z Narnii: Podróż Wędrowca do Świtu w reżyserii Michaela Apteda.
Obecnie pracuje również przy filmie Afterlife dla Fox 2000, reżyserem filmu ma być Kevin Lima. Michael stworzył również adaptację cenionej powieści „The Book Thief”, która już została rozesłana do reżyserów.
Pierwszym profesjonalnym zleceniem Michaela było napisanie scenariusza filmu fabularnego dla Caravan/Touchstone. Scenariusz zatytułowany „A Course in Miracles” wzbudził zainteresowanie czołowych reżyserów, ostatecznie na jego podstawie powstał serial ze Skeetem Ulrichem. Serial nosił tytuł Cuda, premierowy odcinek wyświetlono w styczniu 2003 roku w telewizji ABC.
Później Michael stworzył scenariusz filmu Ministranci, na podstawie książki Chrisa Fuhrmana dla Egg Pictures Jodie Foster. W filmie wystąpili Jodie Foster, Vincent D'Onofrio, Kieran Culkin, Emile Hirsch oraz Jena Malone, jego premiera obyła się w czerwcu 2002 roku za pośrednictwem Think Films.
Michael otrzymał wyróżnienie jako jeden ze scenarzystów filmu Królowa potępionych na podstawie powieści Anne Rice, którego premiera przyniosła rekordowe zyski.
Inne filmy na podstawie scenariuszy Petroniego to między innymi: Further Down the Line dla Revolution i Julii Roberts, obecnie w produkcji w Warner Brothers, Revelations dla Warner Brothers, The Long Green Shore w reżyserii Rusella Crowe, na podstawie australijskiej powieści Johna Hepwortha z czasów II wojny światowej.
MATT BAGLIO (autor) urodził i wychował się w San Diego. Studiował na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Barbara i uzyskał tytuł Bachelor of Science z literatury angielskiej. Po szkole przeniósł się do Los Angeles, gdzie zaczął pisać dla kilku wydawnictw na rozmaite tematy, od snowboardingu po popkulturę. W roku 2000 przeniósł się do Rzymu, tam pracował jako wolny strzelec dla kilku wydawnictw, między innymi dla AP.
W roku 2005 Baglio uczęszczał na kurs na Uniwersytecie Watykańskim, gdzie poznał amerykańskiego księdza, który przybył do Rzymu, aby przejść szkolenie dla egzorcystów. Baglio przez następne trzy lata podążał za księdzem, zanurzając się w świecie egzorcyzmów, by napisać książkę „The Rite: The Making of a Modern Exorcist”, wydaną przez Doubleday w 2009 roku. Książka, która została wydana w jedenastu krajach, otrzymała pozytywne recenzje i doczekała się kilku wydań. Obecnie Baglio pracuje nad następna książką, która ukaże się w roku 2012.
TOBY EMMERICH (producent wykonawczy) jest prezesem i dyrektorem ds. produkcji w New Line Cinema. W styczniu 2001 roku został kierownikiem produkcji i nadzorował pracę firmy w najbardziej pomyślnym okresie.
Od kiedy Emmerich przejął stery produkcji New Line wyprodukowało takie hity, jak nagrodzony Oscarem film Władca Pierścieni: Powrót Króla, najbardziej dochodowa komedia 2005 roku Polowanie na druhny, Elf, Pamiętnik, Lakier do włosów, Seks w wielkim mieście oraz jego druga część, Podróż do wnętrza Ziemi, Kobiety pragną bardziej, Cztery Gwiazdki oraz Walentynki.
Emmerich jest weteranem studia New Line, wcześniej był kierownikiem New Line Music oraz cenionym scenarzystą i producentem. Napisał scenariusz do filmu Częstotliwość z Dennisem Quaidem i Jimem Caviezelem i wyprodukował ten obraz, który niespodziewanie stał się hitem.
Emmerich dołączył do firmy w roku 1992 jako kierownik ds. rozwoju i muzyki. Nadzorował powstawanie ścieżek dźwiękowych, które uzyskały status platynowych i złotych płyt. Były to między innymi ścieżki do filmów Siedem, Austin Powers: Agent specjalnej troski, Austin Powers: Szpieg, który nie umiera nigdy, Teksańska masakra piłą mechaniczną, Elf, Kolejny piątek, Zagrożenie dla społeczeństwa, Miłość od Trzeciego Spojrzenia, Freddy kontra Jason, Who's the Man?, Nad obręczą, Maska, Głupi i głupszy oraz Mortal Kombat.
Przed objęciem posady w New Line Emmerich był przedstawicielem działu A&R w Atlantic Records od 1987 do 1992 roku. Był uczniem The Calhoun School oraz Uniwersytetu Wesleyan, który ukończył w roku 1985jako członek stowarzyszenia Phi Beta Kappa, z wyróżnieniem z języka angielskiego, specjalizacją z filologii klasycznej i filmu.
Emmerich jest zapalonym entuzjastą motocykli i kolekcjonerem sztuki, lubi też biegi na długie dystanse. Jest członkiem zarządu Neil Bogart Memorial Fund, organizacji American Cinematheque, oraz The Calhoun School w Nowym Jorku.
RICHARD BRENER (producent wykonawczy) pracuje w New Line Cinema od ponad dziesięciu lat, obecnie piastuje stanowisko kierownika produkcji.
Podczas pracy w New Line Brener nadzorował produkcję i był producentem wykonawczym odnoszących największe sukcesy filmów wytwórni. Były to między innymi filmy Seks w wielkim mieście, seria Harold i Kumar, Polowanie na druhny, Austin Powers i Złoty Członek, Od wesela do wesela, Sposób na teściową oraz seria Oszukać przeznaczenie. Inne popularne filmy, przy których pracował Brener, to Efekt motyla i Ryzyko. Ostatnio pracował jako producent wykonawczy filmów Seks w wielkim mieście 2, Koszmar z ulicy Wiązow, Stosunki międzymiastowe, a obecnie zajmuje się produkcją komedii romantycznej New Year's Eve.
Brener dołączył do firmy jako pracownik tymczasowy w roku 1995 i stopniowo wspinał się na kolejne szczeble kariery, od montażysty po starszego wiceprezesa. W trakcie swojego zatrudnienia Brener nadzorował współpracę studia z najlepszymi aktorami, wśród których byli Adam Sandler, Ben Stiller i nieżyjący już Ted Demme.
Brener urodził się i dorastał w Short Hills w stanie New Jersey. W roku 1994 uzyskał tytuł Bachelor of Science z historii na Uniwersytecie Yale.
MERIDETH FINN (producentka) jest wiceprezesem ds. produkcji w New Line Cinema. Zajmuje się współpracą nowojorskiego studia z wydawnictwami.
Finn nadzoruje obecnie powstawanie kilku adaptacji książek oraz historii opartych na faktach, w tym filmu Peacable Kingdom, opowiadającego o życiu i pracy Dame Daphne Sheldrick, która prowadzi sierociniec dla słoni w Kenii, oraz Agent Zigzag, opowiadającego historię podwójnego agenta brytyjskiego i nazistowskiego, Eddie'ego Chapmana, w czasie drugiej wojny światowej. Ostatnio nabyła również prawa do ekranizacji bestsellerowego pamiętnika „Dewey”. Produkcją filmu zajmuje się Temple Hill Entertainment, a wystąpi w nim Meryl Streep. Finn pracuje również jako producentka wykonawcza amerykańskiego remake'u hiszpańskiego filmu Sierociniec, którego produkcją zajmuje się Guilllermo del Toro.
Finn była również łącznikiem między New Line a nieistniejącą już firmą Picturehouse. Pełniła również funkcję kierownika ds. zakupów w Fine Line Features, gdzie była odpowiedzialna za zakup praw do realizacji filmu Amerykański splendor oraz nagrodzonego Oscarem dramatu W stronę morza. Ukończyła Brandeis University z wyróżnieniem.
ROBERT BERNACCHI (producent wykonawczy) urodził się i dorastał w Chicago. Rozpoczął karierę jako asystent producenta Dino Constantine'a Conte w studiu Dino DeLaurentiisa w Wilmington, w Północnej Kalifornii. Bernacchi uczył się zawodu przy filmach Kevin sam w domu, Pozytywka oraz Prawo krwi, po czym przeniósł się do Włoch, gdzie mieszkał przez dwadzieścia lat.
W latach dziewięćdziesiątych pracował we włoskim przemyśle filmowym przy filmach produkcji i/lub w reżyserii Aurelio DeLaurentiisa, Michele Placido, Pupiego Avatiego i wielu innych.
W roku 1999 pracował jako współproducent filmu Tytus Andronikus z Anthonym Hopkinsem i Jessiką Lange, który był powrotem Bernacchiego na scenę międzynarodową. Bernacchi zajmował się produkcją filmów dla New Line Cinema, Miramax Films, Sony Screen Gems oraz HBO. W jego dorobku znalazły się takie filmy jak: Blade: Wieczny łowca II, Underworld oraz Nieśmiertelny IV: Ostatnia rozgrywka.
Film Underworld był początkiem współpracy Bernacchiego z Lakeshore Entertainment, która zaowocowała powstaniem czterech filmów — wśród nich znalazły się Jaskinia oraz Krew jak czekolada w reżyserii niemieckiej reżyser Katji von Garnier.
W latach 2006–2007 Robert wyprodukował swój pierwszy miniserial, który otrzymał nominacje do Złotego Globu i nagrody Critic's Choice Award. Producentami wykonawczymi miniserialu Firma CIA realizowanego dla Sony Television/TNT byli Ridley i Tony Scottowie oraz John Calley.
Robert był również producentem filmu Nienasycony w reżyserii Joela Schumachera oraz Wyspa strachu, którego autorem scenariusza i reżyserem był David Twohy. Film The Whistleblower wyprodukowany w roku 2009 był reżyserskim debiutem Larysy Kondracki. Wystąpili w nim Rachel Weisz, Vanessa Redgrave, David Strathairn oraz Monica Bellucci. Premiera odbyła się we wrześniu w Toronto.
BEN DAVIS (operator zdjęć) pracował jako operator zdjęć przy filmach takich jak Tamara i mężczyźni Stephena Frearsa, Kick-Ass Matthew Vaughna, Franklyn Geralda McMorrowa, Drogi Osamo Sharon Maquire, oraz Hannibal. Po drugiej stronie maski Petera Webbera. Jego pracę można również oglądać w filmie krótkometrażowym The Tonto Woman, który w roku 2008 otrzymał nominację do Oscara dla najlepszego filmu krótkometrażowego z udziałem aktorów.
Davis pracuje obecnie przy filmie Johna Maddena The Best Exotic Marigold Hotel, przy którym po raz drugi współpracuje z tym reżyserem — wcześniej nakręcili razem film The Debt.
ANDREW LAWS (scenograf) przy filmie The Rite po raz trzeci współpracował jako scenograf z reżyserem Mikaelem Hafströmem. Wcześniej pracował nad scenografią do filmu 1408 z Johnem Cusackiem oraz Wykolejony z Jennifer Aniston.
Ostatnio stworzył scenografię do filmów Stary, kocham cię z Paulem Ruddem i Jasonem Segelem, w reżyserii Johna Hamburga, Jestem na tak, w reżyserii Peytona Reeda, z Jimem Carreyem, Liczba 23 Joela Schumachera, również z Jimem Carreyem, Sztuka zrywania w reżyserii Peytona Reeda, z udziałem Jennifer Aniston i Vince'a Vaughna, oraz do filmu Wielkie życie, biografii piosenkarza Bobby'ego Darina, którego autorem scenariusza, reżyserem i producentem był Kevin Spacey.
W swoim dorobku ma również filmy Nadchodzi Polly, w reżyserii Johna Hamburga, z udziałem Jennifer Aniston i Bena Stillera, Do diabła z miłością Peytona Reeda, z Renee Zellweger i Ewanem McGregorem, oraz Telefon i Kraina Tygrysów z Collinem Farrellem, w reżyserii Joela Schumachera.
Laws rozpoczynał karierę jako asystent kierownika artystycznego w filmach Dotyk, Jak jej nie kochać oraz Jackie Brown. Został kierownikiem artystycznym filmu Rushmore, po czym kontynuował pracę na tym stanowisku przy filmach Simpatico, 60 sekund oraz Kod dostępu.
CARLO POGGIOLI (projektant kostiumów) projektował kostiumy do tak zróżnicowanych wizualnie filmów jak Markiza, w reżyserii Very Belmont, Wzgórze nadziei Anthony'ego Minghelli, Van Helsing Stephena Sommersa, Nieustraszeni bracia Grimm w reżyserii Terry'ego Gilliama, The Fine Art of Love: Mine-Haha w reżyserii Johna Irvina, oraz Doom Andrzeja Bartkowiaka. W ubiegłym roku Poggioli otrzymał nagrody Genie i Jutra za wybitne osiągnięcia w dziedzinie projektowania kostiumów za pracę przy cenionym filmie François Girarda Jedwab. Inne filmy, przy których ostatnio pracował, to Lezione 21 w reżyserii Alessandro Baricco, thriller Spike'a Lee Cud w wiosce Sant Anna oraz osadzony w realiach XIV wieku thriller Polowanie na czarownice w reżyserii Dominika Seny, z Nicolasem Cage'em i Ronem Perlmanem.
Poggioli pracował również dla telewizji przy filmach Jazon i Argonauci oraz Mgły Avalonu, w reżyserii Uliego Edela. Film ten przyniósł mu nominację do nagrody Emmy za wybitne osiągnięcia w dziedzinie projektowania kostiumów w miniserialu, filmie lub programie specjalnym.
Paggioli pracował również w operze, z artystami takimi jak Liliana Cavani, Mauro Bolognini i Franco Zeffirelli. Ma w swoim dorobku stworzenie kostiumów do opery „Falstaff” w reżyserii Ruggero Cappucio pod przewodnictwem Riccardo Mutiego oraz opery „Nina ossia la pazza per amore”, wystawianych w Teatro alla Scala w Mediolanie, oraz opery „Il ritorno di Don Calandrino” w Salzburg Opera Theatre. Przez długi czas współpracował z Marco Gandinim i stworzył kostiumy do opery Rossiniego „Gazeta”, w Garsington Opera, „L’amico Fritz” Mascagniego, „Gianni Schicchi” Pucciniego w Adena di Verona oraz „La Lupa” Marco Tutino w Teatro Massimo di Palermo.
W dorobku teatralnym Poggioliego znalazły się również sztuki w reżyserii Luki Ronconiego, w tym „Dziwne preludium” O'Neilla oraz „Wriatka z Chaillot Giradoux”.
Poggioli studiował scenografię i projektowanie kostiumów w The Istituto D’Arte oraz The Accademia di Belle Arti w Neapolu. Po studiach pracował w Rzymie jako asystent znanych projektantów kostiumów, między innymi Gabrielli Pescucci, Piero Tosiego i Maurizio Millenottiego przy filmach takich, jak: Imię róży J. J. Annaud, Przygody barona Munchausena Terry'ego Gilliama, Głos z księżyca Federico Felliniego, Wiek niewinności Martina Scorsese oraz Sparrow Franco Zeffirellego. Pracował również jako asystent Ann Roth przy filmie Angielski pacjent oraz jako współprojektant przy filmie Utalentowany pan Ripley — oba te filmy reżyserował Anthony Minghella.
ALEX HEFFES (kompozytor) zyskał światową sławę dzięki muzyce do nagrodzonych Oscarem filmów Kevina Macdonalda One Day in September oraz Ostatni król Szkocji.
Ostatnie projekty, którymi się zajmował, to Stan gry, cieszący się uznaniem krytyków film dokumentalny Charlesa Fergusona Inside Job oraz film Justina Chadwicka The First Grader, który był poważnym kandydatem do nagrody publiczności podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Toronto w roku 2010. Heffes współpracuje również z reżyserem Peterem Webberem przy kilku produkcjach multimedialnych dla Emiratu Kataru.
Po studiach w Oksfordzie Heffes pracował jako kompozytor i aranżer przy wielu projektach, współpracował z rozmaitymi artystami od muzyków steel bandu po orkiestrę symfoniczną. Pracował między innymi z Eltonem Johnem i członkami grupy Blur. Wszechstronność tego artysty sprawiła, że zrobił niezwykłą karierę w branży muzyki filmowej. Pracował z bardzo zróżnicowanym materiałem, od nagrodzonego nagrodą BAFTA filmu Czekając na Joe, którego akcja rozgrywa się w Andach, przez film Ostatni król Szkocji, którego akcja toczy się w Ugandzie, po film stacji HBO Tsunami — po katastrofie, który dzieje się w Tajlandii. Ponadto stworzył ścieżkę dźwiękową do filmu Frankie, thrillera psychologicznego Trauma, z Colinem Firthem i Meną Suvari, komedii romantycznej Gry weselne oraz przezabawnej komedii Steve'a Coogana Kurator. Podczas pracy nad muzyką do filmu Ostatni król Szkocji podróżował do Ugandy, aby nagrywać zespoły, których utwory znalazły się na ścieżce dźwiękowej. Muzyka do cenionego przez krytyków thrillera Stan gry z Russelem Crowe, Benem Affleckiem i Hellen Mirren powstała we współpracy z legendarnym brytyjskim producentem rockowym Floodem. Opracował również aranżację i adaptację utworów Stephena Sondheima, dla reżysera Tima Burtona do kinowej adaptacji musicalu „Sweeney Todd”, w której zagrali Johnny Depp i Helena Bonham Carter.
Muzykę Heffesa nominowano do nagród BAFTA i Ivor Novello, nagrody Europejskiej Akademii Filmowej oraz Amerykańskiego Stowarzyszenia Kompozytorów, Autorów i Wydawców. Muzykę tę grano na wielu koncertach w różnych miejscach, tak odmiennych jak Symphony Hall w Birmingham, Londyński Festiwal Jazzowy czy Festiwal Teatralny w Edynburgu. Heffes był kompozytorem rezydentem festiwalu Sagnat Music Festival w Bombaju w Indiach, a w 2003 roku zaproszono go do Sułtanatu Omanu na premierę jego uwertury w wykonaniu orkiestry symfonicznej (Oman Royal Symphony Orchestra). Jego zespół, The Alex Heffes Trio, wykonywał utwory do filmów Women Talking Dirty i Oszustwo. Obecnie Heffes pracuje nad projektem we współpracy między innymi z Ryuichim Sakamoto, Reginą Spektor, Yasmin Levy i Matthew Harleyem.